Becayiş Nedir

Becayişin Terim Anlamı

Becayiş, Türk idari hukukunda “karşılıklı yer değiştirme” anlamına gelir. En basit tanımıyla, aynı statüdeki iki kamu personelinin görev yerlerini karşılıklı olarak değiştirmesidir.
Bu işlem, genellikle kurumların personel ihtiyacını dengede tutmak ve memurların kişisel durumlarına uygun yerlerde çalışabilmesini sağlamak amacıyla yapılır.
Halk arasında “becayiş yapmak” ifadesi, “karşılıklı tayin” veya “yer değiştirme” olarak da kullanılır.

Becayiş Kavramının Hukuki Tanımı

Becayişin hukuki temeli, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 73. maddesinde yer almaktadır.
Madde 73, memurların “karşılıklı olarak yer değiştirebileceğini” açıkça belirtir. Bu maddeye göre;
aynı sınıfta, aynı unvanda ve aynı derecede bulunan iki memur, kurumlarının da uygun görmesi halinde yer değiştirebilir.
Bu bağlamda becayiş, idarenin onayı olmadan gerçekleşemez. Her iki memurun da talebi ve ilgili kurumların atamaya yetkili amir onayı gerekir.

Becayiş Kelimesinin Kökeni ve Etimolojisi

Becayiş kelimesi, Arapça kökenli “bedele” (değiştirmek) fiilinden türemiştir. Osmanlı döneminden bu yana kullanılan bu terim, özellikle idari personel değişikliklerinde yerleşmiş bir kavramdır.
Kelime anlamı itibarıyla “yer değiştirme, karşılıklı değiş tokuş” anlamına gelir.

Becayişin Tarihçesi

Becayiş uygulamasının, Osmanlı İmparatorluğu’nda bazı kaynaklarda geçtiği anlatılır ama tam anlamıyla günümüz becayişi ile aynı olup olmadığı en azından amaç bakımından farklılık gösterdiği bilinmektedir. Memuriyet sistemi geliştikçe günümüz sistemi ortaya çıkmıştır.
Cumhuriyet döneminde 657 sayılı kanunla birlikte becayiş, yasal bir zemine kavuşmuştur ve daha sonradan kurulan KİT ve KİK benzeri kurumlarda becayiş ve yer değiştirme esaslarını 657 Sayılı Kanunundaki esaslardan almaktadırlar.

Becayişin Hukuk Sistemindeki Yeri

Bugün Türkiye’de becayiş, idari işlem niteliği taşır. Yani, kamu personeli açısından bir “hak” değil, idarenin uygun görmesi hâlinde kullanılan bir imkândır.
Kamu kurumları bu konuda takdir yetkisine sahiptir.
Bu nedenle becayiş başvurusu yapan her memurun talebi kabul edilmez.
İdare, kurumun personel ihtiyacını, hizmet gereklerini ve memurların durumunu değerlendirir.

Becayişin Temel Amacı Nedir?

Becayişin temel amacı;
Kamu hizmetinin aksamadan yürütülmesini sağlamak,
Personelin kişisel ve ailevi durumlarını gözetmek,
Bölgesel personel dengesizliğini azaltmaktır.
Bu sayede hem kurumlar uygun personel dağılımı elde eder hem de çalışanlar yaşamak istedikleri illerde görev yapma imkânı bulur.
Örneğin, bir öğretmen veya sağlık memuru bulunduğu yerden farklı bir ile gitmek istediğinde, aynı unvan ve sınıfta biriyle karşılıklı anlaşarak becayiş talebi oluşturabilir.

Becayiş ile Yer Değiştirme Arasındaki Fark

Yer değiştirme genel bir kavramdır ve idarenin tek taraflı tasarrufuyla yapılabilir.
Buna karşın becayiş, iki memurun karşılıklı rızasına dayanır.
Yani becayişte iki taraf da eş zamanlı olarak tayin olur.
Bu yönüyle becayiş, idarenin takdir yetkisiyle yapılan atamalardan farklıdır.
Ancak yine de sürecin tamamlanması için atamaya yetkili amirin onayı şarttır.

Becayişin Kapsamı ve Uygulama Alanları

Becayiş, genellikle şu alanlarda uygulanır:
Genellikle Kamu kurumlarında çalışanların kendi aralarında yapması daha yaygındır fakat, özel şirketlerinde bu tür personel değişiklileri yaptıklarına rasatlanılır.
Kurum içi becayiş, sadece aynı bakanlık veya bağlı kurum içinde yapılabilir.
Kurumlar arası becayiş ise farklı bakanlıklara bağlı personeller arasında geçerli olabilir, ancak bu durum daha sınırlıdır ve ilgili bakanlıkların izni gerekir.

Becayişin İdari İşleyişteki Önemi

Becayiş, kamu yönetiminde personel motivasyonunu artıran ve bölgesel dengesizlikleri azaltan önemli bir araçtır.
Örneğin, zorlu bölgelerde görev yapan bir memur başka bir şehirdeki aynı statüdeki kişiyle karşılıklı yer değiştirme yaparak ailesine veya yaşadığı şehre yakın bir yere gelebilir.
Bu durum, hem çalışan memnuniyetini artırır hem de kurumun verimliliğine katkı sağlar.

Becayiş Kavramının Günümüzdeki Kullanımı

Günümüzde becayiş işlemleri artık dijital platformlar üzerinden de takip edilmektedir.
Örneğin, kamubecayis.com gibi sistemler, becayiş ilanları yayınlayarak personellerin birbirini bulmasını kolaylaştırır.
Bu ilanlarda “aynı kurum içinde becayiş”, “unvan aynı sınıf”, “657 madde 73’e uygun”luğu göz önünde bulundurur.
Ayrıca “sözleşmeli personel becayiş” talepleri de son yıllarda artmıştır; ancak bu grupta becayiş hakkı, kurum mevzuatlarına göre değişir.

Becayişin Kamu Personeli Açısından Anlamı

Bir memur için becayiş, hem kişisel hem mesleki anlamda önemli bir fırsattır.
Becayiş nasıl yapılır sorusunun cevabı ise kısaca şöyledir:
Aynı unvanda bir personelle karşılıklı anlaşılır.
Her iki taraf da dilekçelerini kendi kurumlarına verir.
Dilekçeler kurumların personel birimleri tarafından incelenir.
Atamaya yetkili amir onaylarsa işlem tamamlanır.
Bu süreçte becayiş dilekçe örneği, doğru şekilde doldurulmalı ve personel numarası, görev yeri gibi bilgiler eksiksiz olmalıdır.
Becayiş süresi, kurumların işlem yoğunluğuna göre değişmekle birlikte genellikle birkaç haftayı bulabilir.
Becayişin avantajları arasında; aile bütünlüğünün sağlanması, motivasyonun artması ve kurumun personel dengesinin korunması yer alır.
Dezavantajı ise, karşılıklı uygun kişi bulunamadığında sürecin uzayabilmesidir.

Sonuç

Sonuç olarak, becayiş nedir sorusunun cevabı:
Kamu personelinin karşılıklı olarak yer değiştirerek hem kurum hem de kişisel ihtiyaçlarını dengelediği bir idari uygulamadır.
Yasal dayanağını 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 73. maddesi oluşturur.
Becayiş, doğru şartlar altında hem kamu hizmetinin etkinliğini artırır hem de personelin yaşam kalitesine katkı sağlar.